سنگ رسوبي

فرآيند هوازدگي ، سنگ هاي قديمي را به تدريج متلاشي و تبديل به قطعات كوچك تر مي كند .

عوامل فرسايش مثل آب هاي جاري ، باد ، امواج  و يخ هستند 
نيروي جاذبه مواد حاصل از هوازدگي سنگ هاي بستر را حمل و آنها را خردتر مي كند .اين مواد را رسوبات مي گويند .

 ذرّات ماسه در تلماسه هاي صحرايي ، گل رس در مرداب ، ريگ در بستر رودخانه ، حتي گرد و خاك روي وسايل منزل مثال هايي در مورد اين فرآيند بي وقفه هستند .

سرانجام رسوبات در محل هايي جديد مثل دريا ، درياچه  صحراها ته نشين ( رسوب گذاري ) و به صورت لايه هاي روي هم جمع مي شوند .

رسوبات از تجمع خرده سنگ ها ، كاني ها در سطح زمين يا در اثر ته نشيني شيميايي مواد محلول درآب حاصل مي شوند .
رسوبات نرم در اثر عوامل مختلف به سنگ سخت تبديل مي شوند ، اينها همان سنگ هاي رسوبي هستند كه به صورت لايه هايي در طبيعت قابل رويت اند .

اهميت سنگ هاي رسوبي در اين است كه حدود 34% سطح قاره ها را مي پوشانند و محتوي فسيل اند كه يكي از ابزارهاي مهم در مطالعه گذشته زمين است . در سنگ هاي رسوبي شواهد زيادي از منشارسوبات و شرايط محيط رسوب زدگي آنها وجود دارد.

سنگ هاي رسوبي محل ذخيره و انتقال آب هاي زيرزميني هستند و به علت وجود ذخاير زغال سنگ ، نفت خام ، گاز ، آب زيرزميني، نمك و كاني هاي مختلف مثل آهن ، اهميّت اقتصادي دارند . بعضي از سنگ هاي رسوبي در ساختمان سازي ، جاده سازي و توليد سيمان ، گچ و آهك كاربرد دارند .

سنگ شدگي
به فرآيند تبديل رسوبات ناپيوسته به سنگ هاي رسوبي ، سنگ شدگي مي گويند . سنگ شدگي از راه هاي زير صورت مي گيرد :

تراكم : رسوباتي كه در محيط آرام مثل درياچه ته نشين مي شوند ، به ترتيبي روي هم قرار مي گيرند كه مقدار زيادي فضاي خالي ( خلل و فرج ) بين آنها تشكيل مي شود . رسوب هاي ماسه دريك محيط رسوبي آرام ممكن است حدود 40 تا 50 درصد حجم خودخلل وفرج داشته باشند . همچنانكه لايه هاي رسوبي برروي لايه هاي اوليه ته نشين مي شوند ، ذّرات رسوبات لايه هاي اوليه ، در اثر وزن لايه هاي فوقاني فشرده و ميزان فضاهاي خالي بين آنها كم مي شود .

 به اين حالت به هم فشردگي و مستحكم تر شدن رسوبات را كه باعث كاهش فضاي خالي بين دانه هاي ته نشستي مي شود ، تراكم مي گويند . اين عمل باعث خارج شدن آب موجود از بين ذرّات نيز مي شود . تراكم مناسب ترين راه سنگ شدگي در سنگ هاي رسوبي دانه ريز مثل شيل است .

چسبيدن : آب هاي زيرزميني ضمن عبور از لايه هاي رسوبي ، مواد جامدي را كه خاصيت چسبندگي دارند در فضاهاي خالي بين دانه هاي رسوبي ته نشين مي كند ، و آنها را به هم مي چسباند و در شبكه اي محكم نگهداري وبه سنگ سخت تبديل مي كند .

اين عمل را چسبيدن يا سيمان شدگي گويند . مثل ماسه سنگ ، كه از بهم چسبيده شدن ماسه هاي ناپيوسته به وسيله مواد چسبنده ايجاد مي شود .

مواد چسبنده بيشتر سنگ هاي رسوبي ، كربنات ها هستند . در آب هاي جاري و زيرزميني يون هاي كلسيم و بي كربنات به طور معمول وجود دارد و در شرايط مناسب شيميايي از تركيب اين دو يون كربنات كلسيم جامد ( كلسيت ) به وجود مي آيد. سيليس ماده چسبنده ديگر سنگ هاي رسوبي است . در برخي از سنگ هاي رسوبي اين ماده از نوع اكسيدهاي آهن يا كاني هاي رسي است .